شعبان

در میان ماه های قمری؛ ماه رجب، ماه شعبان و ماه رمضان جایگاهی ویژه دارند. احادیث در باب اهمیت این سه ماه بسیار است و سخن ها دربار? آن ها بسیار. ماه رجب به پایان خود رسیده و ما شعبان آغاز شده است. بسیاری از ما شاید نتوانسته ایم آن طور که باید از ماه رجب توشه برگیریم. پس چه خوب است قدر ماه شعبان را دانسته و پیش از ورود از اعمال و اذکار این ماه آگاهی کسب کنیم. باشد مقدمه ای گردد برای درک هر چه بهتر ماه مبارک رمضان. ان شاء الله

1- تقرب جستن به پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)

بر اساس روایت اسلامی ماه شعبان، ماه حضرت محمد(صلی الله علیه و آله) است و در نتیجه توسل و تقرب جستن به آن نور الهی، بسیار مفید و راهگشا خواهد بود. کسی که می خواهد از این ماه بهترین بهره ها را نصیب خویش سازد، توسل به صاحب این ماه را باید در رأس امور قرار دهد. از این رو از جمله اعمال مشترک این ماه صلوات بر حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله) دانسته شده و مردمان را به مداومت بر این ذکر در ماه شعبان توصیه کرده اند.
در کنار ذکر “اللهم صلی علی محمد و آل محمد”، از امام سجاد(علیه السلام) روایت شده است که پیش از زوال و در شب نیم? شعبان این صلوات خاصه خوانده شود: “اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَهِ النُّبُوَّهِ وَ مَوْضِعِ الرِّسالَهِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلاَّئِکَهِ … “. “خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد درخت نبوت و جایگاه رسالت و محل رفت و آمد فرشتگان …”. (ر.ک: مفاتیج الجنان، اعمال مشترک ماه شعبان)

2- روزه گرفتن

روزه داری در ماه شعبان، در شمار اعمالی است که بسیار مورد توجه ائمه (علیهم السلام) قرار داشته است. روایات فراوانی در باب روز? ماه شعبان از پیشوایان دینی به دست ما رسیده است که اهمیت والای آن را می رساند.
در روایتی از امام رضا(علیه السلام) آمده است که اگر کسی یک روز از ماه شعبان را روزه بدارد خداوند بهشت را بر او واجب می سازد. (الخصال، ج ‏2، ص 582)

صدقه دادن و کمک به نیازمندان از دیگر اعمال مورد توجه در ماه شعبان است. رسیدگی به حال مساکین و یاری رساندن به دیگران اجری عظیم در پیشگاه حضرت حق خواهد داشت به گونه ای که امام رضا(علیه السلام) می فرمایند: “اگر کسی در ماه شعبان صدقه ای ولو به انداز? نیمی از خرما دهد، خداوند جسم او را از آتش جهنم دور خواهد ساخت”

از جمله روزهایی که در این ماه برای روزه گرفتن بسیار مورد توجه قرار گرفته است سه روز آخر ماه است به گونه ای که فرد روز? ماه شعبان خویش را به ماه رمضان متصل سازد. بر اساس روایات اسلامی برای چنین کسی پاداش دو ماه روز? متوالی نوشته خواهد شد. (فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 44)

3- استغفار

توبه و بازگشت به سوی خدا روز و ساعت خاصی ندارد. هر زمان که انسان در جان خویش احساس ندامت کرده و ابراز پشیمانی خویش را به سوی پروردگارش برد توبه صورت گرفته است. اما در برخی ایام زمینه های مساعد تری برای پذیرش توبه وجود دارد و یکی از آن ها ماه شعبان است. گفتن اذکار مربوط به استغفار در ماه شعبان، از دیگر اعمالی است که در این ماه شریف سفارش شده است. در حدیثی از امام رضا (علیه السلام) منقول است:
“بالاترین دعا در ماه شعبان استغفار است و اگر کسی در این ماه هر روز هفتاد مرتبه استغفار نماید همانند کسی است که در غیر این ماه هفتاد هزار بار استغفار کرده است. کیفیت استغفار نیز چنین است که بگوید: “أستغفر الله و أسأله التوبه”. (فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 56)
عجیب تر آنکه در روایت دیگری از پیشوای هشتم شیعیان آمده است که اگر کسی در کل این ماه هفتاد مرتبه استغفار نماید خداوند تمامی گناهان وی را می بخشاید ولو آنکه به انداز? ستارگان آسمان باشد!! (فضائل الأشهر الثلاثه، ص: 44)

4- صدقه دادن

صدقه دادن و کمک به نیازمندان از دیگر اعمال مورد توجه در ماه شعبان است. رسیدگی به حال مساکین و یاری رساندن به دیگران اجری عظیم در پیشگاه حضرت حق خواهد داشت به گونه ای که امام رضا(علیه السلام) می فرمایند: “اگر کسی در ماه شعبان صدقه ای ولو به انداز? نیمی از خرما دهد، خداوند جسم او را از آتش جهنم دور خواهد ساخت”. (الخصال، ج ‏2، ص 582)
با در نظر گرفتن این روایت، حتی افراد کم بضاعت نیز می توانند نام خویش را در زمر? صدقه دهندگان در این ماه قرار داده و از اجر عظیم آن بهره مند گردند.

نتیجه

شعبان ماه نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی(صلی الله علیه و آله) است. این ماه بزرگ مقدمه ای است برای درک هر چه بهتر ماه رمضان و دست یافتن به آمادگی برای حضور هر چه بهتر و بایسته تر در ماه مهمانی خدا. بررسی روایات اسلامی فضائل و اعمال فراوانی را برای درک هر چه بهتر ماه شعبان نشان می دهد که ذکر تمامی آن ها در این مجال ممکن نیست. در شمار اعمال مشترک این ماه می توان به توسل جستن به ساحت مقدس پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) به وسیل? ذکر صلوات، روزه گرفتن، استغفار و صدقه دادن اشاره نمود.

برای آگاهی از دیگر اعمال این ماه می توان از کتاب مفاتیح الجنان و فضائل الأشهر الثلاثه شیخ صدوق استفاده نمود.
امید است خداوند ما را در زمر? درک کنندگان ماه شعبان قرار دهد. ان شاء الله.
تبیان