همین یک جمله معروف از امام خمینی(ره) که « محرم و صفر، اسلام را زنده نگه داشته است» کافیست تا بدانیم شیعیان و حتی بسیاری دیگر از مسلمانان با زنده نگه‌داشتن ایام شهادت امام حسین(ع) به دین و به مسلمانی خود قوام می‌دهند. بسیاری از ما از کودکی در کنار والدین خود در هیئت‌ها و تکایا و دسته‌های عزاداری بزرگ شدیم و کم‌کم منش و روش امام حسین(ع) را با گوش سر شنیدیم و با گوش جان درک کردیم. برای «بچه‌های هیئتی» بعد از اینهمه سال سخت است که ایام محرم را در خانه بنشینند و با سیل عزاداران حسینی، دل و جانشان را به سبک هر سال، در محرم صفا ندهند. اما گاهی آزمایش‌ها و امتحانات الهی از آن‌چیزی که تصور می‌کنیم هم سخت‌تر است.

دو سالی است که خدا اراده ما عزاداران امام حسین(ع) را در برپایی اجتماعات عزاداری به هم زده است. شاید این بر هم زدن اراده‌ها به این خاطر بوده است که یک بار دیگر نسبت حضورمان در این مراسمات را با نسبت منش و روش صاحب عزا مقایسه کنیم و مرور کنیم که در این سالها چه چیزی از خادمی و حضور در مراسم‌ها برای خود توشه جمع‌آوری کرده‌ایم. از سر عادت بوده‌ایم یا اخلاص، رفع تکلیف یا ادای احترام و یا منویات خودمان برایمان اولویت بوده است یا خودسازی و شناخت از اباعبدالله(ع)؟

وقتی عزاداری در حسینه امام خمینی(ره) تعطیل شد

رفتار و گفتار بزرگان دین همیشه برای دینداران الگو بوده است. اگر درباره آدابی از دین اختلافی بین دینداران وجود داشت، رفتار مرجع و عالم و بزرگ شهر اختلاف را حل می‌کرد و نشان می‌داد که رفتار کدام یک به سبک زندگی دینی و اسلامی نزدیکتر است.

رهبر معظم انقلاب سال گذشته مراسم‌های عزاداری هرساله در حسینه امام خمینی(ره) را تعطیل کرده و با دعوت از یک مداح خودشان به صورت انفرادی پای روضه و سینه‌زنی نشستند.

تعطیل کردن عزاداری‌های پرشور حسینه امام خمینی(ره) الگوی خوبی بود که بدانیم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در زمینه عزاداری بر امام حسین(ع) استثنابردار نیست.

رهبر انقلاب، امسال نیز در پیامی به رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در ایام محرم تاکید کردند و گفتند: « در عزاداری‌ها معیار آن چیزی است که ستاد ملی کرونا اعلام می‌کند. بنده هرچه آنها لازم بدانند مراعات خواهم کرد. توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیئت‌ها، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی کرونا باید رعایت شود؛ چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.

در واقع در همین بزنگاه‌هاست که باید از خودمان بپرسیم در دینداری خود پیرو چه کسی هستیم؟ خواسته دل و آنچه خودمان فکر می‌کنیم درست است با رفتار و سیره بزرگان دینی و اعتقادی که عمری را در شناخت و شناسندن دین به مردم صرف کرده‌اند؟

هیئت جای رشد عقلانیت است

برخی تصور می‌کنند در دستگاه امام حسین(ع) همه چیز باید با خواسته دل انجام بشود. درست است که اخلاص بعد مهمی از عزاداری است، اما مخلص بودن هیچوقت در برابر عقلانیت نیست و کنار گذاشتن عقل در مسیر عزاداری برای امام حسین(ع) شایسته شان ایشان هم نیست.

آیت‌الله «محمد جواد فاضل‌لنکرانی» رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم دریک نشست علمی درباره لزوم سلامتی نفس با احیای شعائر دینی می‌گویند: « آنچه از کلمات فقها استفاده می‌شود این است که بر هر مسلمان و شیعه ای لازم است که عزاداری کند ولی کیفیت آن به اختلاف ازمنه و امکنه و شرایط و عرف هرجایی مختلف می‌شود، فقها تنها تأکید دارند که مجلس عزاداری نباید همراه با امور حرام باشد مثلا آلات موسیقی حرام  جایز نیست که با عزاداری همراه شود.»

عضو جامعه مدرسین قم می‌افزاید: « از آن طرف نمی توانیم بگوییم هرکسی به دلیل فرار از گرفتاری به کرونا وارد مجلس امام حسین(ع) نمی‌شود، شور حسینی ندارد؛ امروز دین نمی گوید که شور حسینی یعنی تجمعات غیرصحیح برای عزاداری بلکه باید ضوابط رعایت شود و خالصانه انجام شود و هرچه ادب و خضوع انسان بیشتر شود ارزش بیشتری دارد»

ایشان همچنین درباره کسانی که می‌گویند ویروس و بیماری به مجالس مذهبی راهی ندارد گفتند: «  ائمه قدرت جلوگیری از مریضی را داشتند ولی این کار را نمی کردند؛ کسانی که می‌گویند: حرم دارالشفا است، آیا خود ائمه می گفتند وقتی مریض شدید بیایید سراغ ما و پیش پزشک نروید؟ آیا اصحاب ائمه وقتی مریض می شدند اول سراغ طبیب می رفتند یا امام؟ بله ائمه اطهار(ع) در آن روز و امروز برخی اوقات برای این که کرامت و مقام خودشان را ثابت کنند این گونه معجزه هایی دارند که البته در برابر مقام آنها بسیار ناچیز و کوچک است.»

آیت‌الله فاضل لنکرانی ادامه می‌دهند: «این که بگوییم هرکس ویروس گرفته به حرم اهل بیت(ع) برود و خود را قرنطینه نکند یا وارد مجلس اهل بیت(ع) شود، این جز تحقیر اهل بیت(ع) و امام حسین(ع) چیز دیگری نیست، ائمه معدن علم بودند ولی شاگردان خودشان را پیش اساتید دیگری حتی از مذاهب دیگر می فرستادند؛ امام معصوم واسطه در توحید و قرب به خدا است و نباید با مسائل کوچکی مقام آنها را تحقیر کنیم. این ها دین را موهوم می‌کند و با ادله و منابع ما سازگاری ندارد.»

دستورالعمل‌های بهداشتی امسال چیستند؟

براساس دستورالعمل‌های بهداشتی امسال، مجالس در فضای سربسته و خانگی ممنوع است؛ مگر این که تهویه مناسبی داشته باشد. حجت‌الاسلام رضا عزت زمانی، معاون فرهنگی و تبلیغ سازمان تبلیغات اسلامی در این خصوص می‌گوید: «برگزاری مراسم عزاداری در فضای باز و فضای بسته با سقف بالای 6 متر با تهویه مناسب و با تأیید کارشناسان مربوطه بلامانع است. در این مراسم باید ظرفیت یک چهارم با فاصله‌گذاری از هر طرف 2 متر رعایت شود و درهای خروجی کافی برای ورود و خروج تعبیه شود. در فضاهای مسقف حتماً باید تهویه مناسب وجود داشته باشد. برگزاری هرگونه برنامه در فضای مسقف با سقف کوتاه و بدون تهویه مناسب ممنوع است. بر این اساس برگزاری روضه‌های خانگی در فضاهای کوچک و بدون تهویه مناسب که منظور وسایل سرمایشی مانند کولر نیست، ممنوع است.»

 یک تلنگر به خودمان

شیوع ویروس کرونا در جهان عواقب بد و تلخی برای مردم داشته است. بسیاری از افراد عزیزان خود را با ابتلاء به این ویروس از دست دادند و علاوه بر بیماری‌های جسمی، تعطیلی و ممنوعیت سبک سابق زندگی، افراد زیادی را نیز دچار بیماری‌های روحی کرده است.

از مضرات و سیاهی‌های کرونا می‌توان زیاد گفت، اما هر اتفاقی می‌تواند زمینه‌ای برای انذار و نیم‌نگاهی به اعمال و رفتار گذشته ما باشد. شاید اینکه ما برای دومین سال متوالی نمی‌توانیم هیئت‌های بزرگ عزاداری را در شهر تشکیل بدهیم فرصت مناسبی باشد برای احیای سنت قدیمی روضه و هیئت‌های کوچک خانگی و سنجش این موضوع که چقدر برای اباعبدالله(ع) خالص عزاداری می‌کنیم. آیا عزاداری ما وابسته به حضور در منبر و هیئت ثابت است یا امام را در کنج هیئت خانگی با کمترین امکانات و معروفیت هم پیدا خواهیم کرد؟

شاید باید به هوای نفس خود غلبه کنیم و وسوسه شور و هیجان هیئت و حسینیه چرجمعیت و وسیع را به نفع ضرر نرساندن به دیگر افراد جامعه از خود دور کنیم.شاید این آزمونی باشد که باید با دل کندن از خواسته‌ها و تعقلات شخصی آن هم در ایام محرم با آن روبه‌رو بشویم و از آن سربلند بیرون بیاییم.