سفارش تبلیغ
صبا ویژن
مشک عطرى است نیکو . بردن آن آسان و بوى خوش آن پرورنده دماغ انسان . [نهج البلاغه]
 
یکشنبه 102 مرداد 8 , ساعت 12:44 صبح

برای اینکه بتوانیم عاشورا را فهم کنیم، باید نسبت توپوگرافیک بین زمان و مکان و بین کنشگران و عامل انسان را در بحث جامعه‌شناسی تاریخی دینی عاشورا مورد توجه قرار دهیم.

عاشورا چگونه در پروسه تاریخی شکل گرفتدر بین وقایع تاریخ اسلام، کمتر واقعه‌ای به گستردگی، تأثیرگذاری و ماندگاری عاشورا می‌توان یافت. واقعه‌ای که سراسر دنیا را به جوش و خروش درمی‌آورد و همه ساله مراسم سوگواری و عزاداری حضرت سیدالشهدا(ع) با شور و شکوه فراوان برگزار می‌شود. چنین واقعه باشکوهی با نقش مهمی که در حیات مسلمانان داشته است، شایسته بررسی و مطالعه علمی از زوایای گوناگون است تا بیش از پیش شناخته شود.
 
سیدمحمود نجاتی حسینی، دین‌پژوه و مدیر گروه دین انجمن انسان‌شناسی ایران به مناسبت ماه محرم در سلسله مباحثی با عنوان «جامعه‌شناسی تاریخی - دینی عاشورا» که به همت ایکنا ضبط شده است، به بیان نکاتی درباره فرآیند عاشورا از نگاه تاریخی و جامعه‌شناسی پرداخته است که فیلم و متن جلسه نخست را در ادامه می‌بینید و می‌خوانید‌.
 
در درس‌گفتار‌هایی که در خدمت شما خواهم بود، موضوع و محتوای بحث درباره جامعه‌شناسی تاریخی - دینی عاشورا است که به مناسبت محرم سال 1402 شمسی برگزار می‌شود. در این سلسله درس‌گفتارها، همانطور که از موضوع بحث برمی‌آید و مخاطبان ایکنا اعم از دانشجویان تاریخ و علوم اجتماعی و علاقه‌مندان به این حوزه، می‌دانند که این بحث‌ها چه خروجی‌هایی دارد، درباره این صحبت خواهم کرد که چگونه فرایند عاشورا در یک پروسه تاریخی شکل گرفته و چگونه این پروسه تاریخی با ویژگی‌های اجتماعی و فرهنگی در تاریخ صدر اسلام و به ویژه تاریخ نزدیکتر به زمانه عاشورا که در سال 61 هجری قمری رخ داده است، نسبت برقرار می‌کند.
 
تمایز مباحث جامعه‌شناسی تاریخی - دینی همانطور که معمولاً طی چند دهه در مطالعات عاشوراپژوهی و محرم‌پژوهی شکل گرفته است، این است که مباحث جدیدتری نسبت به مباحث قبلی بوده و طبیعی است که مخاطبان باید حوصله بیشتری برای تأمل در این بحث‌ها داشته باشند.
 
در جلسه‌های اول تا سوم این درس گفتار‌ها سعی می‌کنم ملاحظات روشی و پژوهشی که در مورد «جامعه‌شناسی تاریخی - دینی عاشورا» وجود دارد، را برای مخاطبان ایکنا بیشتر باز کنم تا بهتر بتوانند در این زمینه انس و الفت عقیدتی و معرفتی پیدا کنند.
 
 
وقتی درباره جامعه‌شناسی تاریخی - دینی و یا هر پدیده‌ای از جمله پدیده مذهبی عاشورا که مدنظر ماست و درباره آن صحبت می‌کنیم، در حقیقت نسبت مهمی بین زمان، مکان، انسان و رخداد درنظر می‌گیریم. در مورد حادثه عاشورا، تاریخ، بسیار مهم است، یعنی هم محرم و هم تاریخ صدر اسلام و همچنین دهه ششم هجری قمری که دهه بسیار مهم و پرچالش و پرمناقشه‌ای از لحاظ عقیدتی، فقهی، الهیاتی و کلامی است؛ بنابراین از این حیث روی آن تأمل می‌کنیم
 
برای اینکه بتوانیم عاشورا را فهم کنیم، باید نسبت توپوگرافیک بین زمان و مکان یعنی تاریخ و جغرافیا و به عبارتی محرم و جغرافیای کربلا که سرزمین بسیار خاصی است و همچنین بین کنشگران و عامل انسان که در حادثه عاشورا و همچنین نسبتی که این کنشگران با محیط و زمانه و زمینه اجتماعی داشتند، در بحث جامعه‌شناسی تاریخی دینی عاشورا مورد توجه قرار گیرد.
 
در ادامه این درس‌گفتار‌ها این مسئله را بیشتر باز خواهم کرد و به ویژه به جغرافیای تاریخی - فرهنگی عاشورا، محرم و کربلا هم خواهم پرداخت. این‌ها مقدمات بحثم بود و در درس گفتار‌های بعدی این ربط منطقی حفظ خواهد شد و بیشتر روی آن تأمل خواهیم کرد.

 



لیست کل یادداشت های این وبلاگ